Gojaznost i opstruktivna sleep apnea
Uprkos preovlađujućem mišljenju da su opstruktivna sleep apnea (Obstructive sleep apnea – OSA) i gojaznost tesno povezani, postoji jasni medicinski dokazi da je OSA rasprostranjena i kod pacijenata bez gojaznosti. Međutim, prevalencija OSA značajno raste sa povećanjem indeksa telesne mase (BMI). Dobijanje u telesnoj masi je važan, nezavisan faktor rizika za pojavu i agravaciju OSA. Vrednost indeksa apneje-hipopneje (AHI), koji se koristi za procenu težine OSA, raste 14% za svaku jediničnu vrednos povećanja indeksa telesne mase (BMI). Pored toga, povećanje težine od 10% predviđa povećanje AHI od 32% i šestostruko povećava rizik za razvoj umerene do teške OSA, dok gubitak težine od 10% predviđa pad AHI od 26%.
Zaključak do sada najveće objavljene kohortne studije pacijenata sa OSA, je da je samo 37% osoba sa bilo kojim stepenom OSA i 44% osoba sa umerenom do teškom OSA gojazno. Međutim, čak 73% pacijenata sa OSA ima višak telesne mase i spade u kategoriju predgojaznih (BMI 25.5-30.9kg/m2).
Statistika gojaznih ukazuje na to da 69% gojaznih pacijenata koji se pripremaju za hiruršku intervenciju ima OSA bez obzira na težinu bolesti, a čak 40% težak stepen OSA. Gojazne osobe muškog pola pod većim su rizikom od OSA od gojaznih osoba ženskog pola.
Patogeneza sleep apnee kod gojaznih osoba
Povećanje telesne mase, kao anatomski faktor, igra važnu ulogu u patogenezi OSA. Međutim, OSA se može razviti u prisustvu drugih anatomskih faktora koji nisu u vezi sa povišenom telesnom masom i/ili u prisustvu neanatomskih promena kao što su spavanjem pruzrokovan sniženi tonus mišića gornjih disajnih puteva ili snižena kontraktilnost i odgovor faringealne muskulature na stimulus.
Kod gojaznih pacijenata, višak kilograma može doprineti patogeneza obstruktivna sleep apnea kroz nekoliko mehanizama. Nakupljanje masti u gornjim disajnim putevima je verovatno najtemeljnije istražen fenomen, jer je to faktor koji direktno indukuje opstrukciju disajnih puteva u farinksu.
Prisustvo i povećanje masnih depozita u farinsku i jeziku, dovodi do povećanja ekstra-luminalnog pritiska, što dovodi do progresivnog kolapsa disajnih puteva. Međutim, BMI nije pouzdan parameter za procenu rizika za kolaps gornjih disajnih puteva, jer ne uključuje u kalkulaciju učešće mišićne mase u ukupnoj telesnoj masi, niti raspodelu masti u telu. Dodatno, rizik od kolapsa gornjih disajnih puteva je veći kod osoba muškog pola, nego gojaznih osoba ženskog pola.
Gojaznost dodatno dovodi do smanjenja funkcionalnog rezidualnog kapaciteta pluća, zbog opterećenja masnim tkivom koje okružuje grudni koš i abdomen, a nalazi se i unutar visceralnih šupljina. Tokom spavanja, pored smanjenog volumena pluća, u patogenezi OSA značajnog udela ima i udružena veća nestabilnost ventilacione kontrole.
Uticaj hirurškog lečenja gojaznosti na sleep apneu
Barijatrijska hirurgija je efikasna u smanjenju BMI i ima uticaj na smanjenje težine OSA. Međutim, značajan broj pacijenata koji je podvrgnut barijatrijskoj hirurgiji i dalje ima tešku ili umerenu OSA posle operacije. Pošto je patogeneza OSA multifaktorijalna, efekat hirurške intervencije na tok i lečenje OSA posle operacije gojaznosti se ne može predvideti. Čak i nakon značajno smanjenje telesne mase nakon operacije gojaznosti i čak postizanja normalnog BMI, rezidualna OSA može da perzistira.
Jedna od novijih randomiziranih studija, objavljena u časopisu JAMA Surg (SLEEVEPASS studija) uključila je i analizu efekta dve najčešće korištene hirurške procedure u lečenju gojaznosti (laparoskopsaka sleeve gastrektomija i Roux-en-Y gastrični bajpas) na komirbiditete gojaznosti, uključujući i OSA. Od 65 gojaznih pacijenata sa OSA, operacija gojaznosti I redukcija telesne mase nije nisu uticali na klinički tok OSA. Kod jedne četvrtine pacijenta, značajno je smanjeno CPAP setovanje, a kod jedne četvrtine potvrđena je kompletna remisija OSA. U SleeveBypass radnomiziranoj multicentrečnoj studiji, stopa remisije OSA bila je znatno viša i iznosila je 49 % posle sleeve gastrektomija i 43 % posle Roux-en-Y gastričnog bajpasa.
Prof. dr Miloš Bjelović je ekspert u oblasti hirurgije gornjeg digestivnog trakta (jednjaka i želuca) i hirurgije gojaznosti.
Iskusan hirurg koji poseduje veštinu i znanje potrebno za dobru kliničku procenu i izvođenje širokog dijapazona hirurških procedura u oblasti hirurgije digestivnog trakta, koristeći otvoreni/klasičan i minimalno invazivni pristup.
Lider u oblasti minimalno invazivne hirurgije.
Ostavite odgovor